Hồi đó, trong tất cả những dư vị tuổi thơ, thì cái lạ lùng quen thuộc dù muốn dù không thì cũng phải nhớ, là mùi ủ mắm mỗi mùa nước lớn. Nhà nào cũng dăm ba hủ mắm cá linh, nhất là nhà nào có ông bà lớn tuổi thì cái sự vụ này nó đều như vắt chanh. Cứ trưa trưa nắng lên đỉnh đầu, mùi đồ ăn thơm lừng khói bếp, bụng chưa kịp réo là cái mùi ỉ ỉ thủm thủm nó dậy lên ùm cả xóm. Đó là khi nhà nào cũng tranh thủ mấy con nắng đẹp, mở tung hết mấy nắp lu ra phơi phóng, rồi còn có cái que tre dài vuốt nhẵn, các cô các dì quậy (khuấy) đều đều lên cho dậy mùi rồi chắc lưỡi khen: Mắm thơm dễ sợ! Mấy đứa con nít như tui hồi đó mỗi lần nghe câu này thiệt sự không hiểu nó thơm cở nào, chỉ biết trưa trưa mà nguyên xóm cùng phơi mắm thì tụi tui có lủi đường nào cũng k né khỏi cái mùi. Giờ, tui mới hiểu, cái thơm của hủ mắm, nó nằm ở mồ hôi công sức và sự lương thiện của mỗi gia đình chăm chút cho bửa ăn và cả sự biết ơn con cá nhành rau mà tạo hoá ban tặng.
Đó là tui chưa kể cảnh nấu mắm nhe, xóm tui đoàn kết lắm, kiểu như 1 quy ước chung vậy, cuối mùa nắng khi mắm đã rục, cứ mỗi ngày là 1 nhà nấu mắm. Không có cái cà ràng nào chịu nổi cái nồi bự chảng, người ta bắt mấy cục gạch lại nấu cả ngày, rồi lọc lấy nước trong. Từ đây mới bắt đầu phơi nước mắm mấy con nắng nữa cho thiệt trong, thiệt thơm. Cả 1 mùa nấu mắm ủ mắm dài cả mấy tháng hơn, cực vậy chứ có bán mua gì đâu bởi nhà nào cũng có. Qua 1 mùa như vậy thành quả là khạp nước mắm ăn cả năm, thơm lừng lựng mùi cá linh và tuyệt nhiên k có cái hậu lẳng lẳng ngọt ngọt như nước mắm điều vị mua siêu thị như bây giờ.
Ngày nay, về quê tui ít thấy người ta làm nước mắm rồi, chắc vì giờ mua nước mắm quá dễ và quá rẽ, bận rộn vậy ai mà làm nữa. Hơn cả cái sự tiếc rẻ cho 1 miền ký ức tuổi thơ, tui còn tiếc cho cả 1 dư vị ngọt ngào của những mùa nước nổi, của tạo vật và cả sự trân quý đối với sự hài hoà từ nội tại, từ những thức nuôi dưỡng con người.
Có ai đó nói rằng: Trong máu người Việt mình ai mà không có giọt nước mắm. Thoạt nghe bật cười nhưng ngẫm lại đúng, mà nên nhớ, cái gì mà hằng ngày nó đi vào người mình thì đừng bao giờ qua loa đại khái hay chủ quan phớt lờ.
Dù lâu rồi tui không được ăn mắm nhà, nhưng tui cũng chỉ chọn nước mắm thành phần chỉ duy có cá và muối thôi, mỗi bửa ăn vậy tui thấy bình an lắm!
Tui không quá lo lắng khi trên các kệ hàng giờ hơi khó tìm nước mắm chỉ có thành thành cá và mắm, thay vào đó là hàng hàng nước mắm thương hiệu mà trong bảng thành phần có n các chất điều vị, bảo quản. Vì tui biết sẽ có nhiều nhiều ngừoi giống tui, mê mãi với những gì xưa cũ.
Có lẽ, mùi thơm kỳ lạ của nước mắm hồi đó, nó nuôi dưỡng bao thế hệ 1 cách an lành và hoà thuận với tạo vật, chỉ khi người ta bận quá mà không quan tâm đến sự hài hoà ấy, thì quy luật ấy mới bị phá vỡ mà thôi.
Nguyễn Nhựt Loan
0 Nhận xét